Biyolojik silahlar, insanlara, hayvanlara veya bitkilere zarar vermek veya onları öldürmek için hastalığa neden olan organizmaları veya toksinleri yayar.
Ölümcül ve oldukça bulaşıcı olabilirler. Bu tür silahların neden olduğu hastalıklar, kendilerini ulusal sınırlarla sınırlamaz ve dünyaya hızla yayılabilir. Devlet veya devlet dışı aktörler tarafından biyolojik ajanların veya toksinlerin kasıtlı olarak salınmasının sonuçları dramatik olabilir. Bu tür olaylar, trajik can kayıplarına ek olarak, gıda kıtlığına, çevresel felaketlere, yıkıcı ekonomik kayıplara ve halk arasında yaygın hastalık, korku ve güvensizliğe neden olabilir.
Biyolojik Silahlar Sözleşmesi (BWC), biyolojik ve zehirli silahların geliştirilmesini, üretilmesini, edinilmesini, transferini, depolanmasını ve kullanılmasını etkin bir şekilde yasaklamaktadır. Bu, tüm bir kitle imha silahları kategorisini (KİS) yasaklayan ilk çok taraflı silahsızlanma anlaşmasıydı.
BWC, uluslararası toplumun kitle imha silahlarının yayılmasını ele alma çabalarında kilit bir unsurdur ve biyolojik silahlara karşı güçlü bir norm oluşturmuştur. Sözleşme, 183 Taraf Devlet ve dört İmzacı Devlet ile neredeyse evrensel üyeliğe ulaşmıştır.
“Bakteriyolojik (Biyolojik) ve Toksin Silahların Geliştirilmesi, Üretimi ve Stoklanmasının Yasaklanması ve Bunların İmha Edilmesine Dair Sözleşme” olarak bilinen Sözleşme, Silahsızlanma Komitesi Konferansı tarafından İsviçre’nin Cenevre kentinde müzakere edildi. 10 Nisan 1972’de imzaya açılmış ve 26 Mart 1975’te yürürlüğe girmiştir. BWC, yalnızca biyolojik silahların kullanımını yasaklayan 1925 Cenevre Protokolünü tamamlamaktadır.
Biyolojik Silahlar Sözleşmesine Taraf Devletler, “hiçbir koşulda aşağıdakileri geliştirmeyi, üretmeyi, stoklamayı veya başka bir şekilde elde etmeyi veya elde tutmayı taahhüt etmemiştir:
- Profilaktik, koruyucu veya diğer barışçıl amaçlar için hiçbir gerekçesi olmayan tür ve miktarlarda mikrobiyal veya diğer biyolojik ajanlar veya kökenleri veya üretim yöntemleri ne olursa olsun toksinler;
- bu tür ajanları veya toksinleri düşmanca amaçlarla veya silahlı çatışmalarda kullanmak üzere tasarlanmış silahlar, teçhizat veya teslimat araçları.”
BWC Taraf Devletleri, yürürlüğe girmesinden bu yana bilim ve teknoloji, siyaset ve güvenlikteki değişikliklere rağmen Sözleşmenin ilgili ve etkili kalmasını sağlamak için çaba sarf etmiştir. Aradan geçen yıllar boyunca, Taraf Devletler BWC’nin işleyişini gözden geçirmek için yaklaşık her beş yılda bir toplanmıştır. Bu Gözden Geçirme Konferansları arasında, Taraf Devletler, Sözleşmenin etkinliğini güçlendirmek ve uygulanmasını iyileştirmek için çeşitli faaliyetler ve girişimler yürütmüştür. 1980’deki ilkinden bu yana toplam sekiz Gözden Geçirme Konferansı gerçekleştirildi. Dokuzuncu Gözden Geçirme Konferansı Kasım 2021’de gerçekleşecek.
Sözleşme Metni
BWC’nin kendisi nispeten kısadır ve yalnızca 15 makale içerir. Yıllar içinde, daha sonraki Gözden Geçirme Konferanslarında ulaşılan bir dizi ek anlayışla desteklenmiştir. BWC Uygulama Destek Birimi, (a) Sözleşme’nin bir hükmünün anlamını veya kapsamını yorumlayan, tanımlayan veya ayrıntılandıran; veya (b) bir hükmün nasıl uygulanması gerektiğine ilişkin talimatlar, kılavuzlar veya tavsiyeler sağlamak.
Sözleşme metni altı resmi BM dilinde indirilebilir: İngilizce , Español , Français , Pусский ,中文, عربي
Sözleşmenin Temel Hükümleri
Madde
|
Önlem
|
Madde I
|
Hiçbir koşulda biyolojik silahları geliştirmemeyi, üretmemeyi, stoklamamayı, edinmemeyi veya elinde tutmamayı taahhüt etme.
|
Madde II
|
Biyolojik silahları imha etme veya onları barışçıl amaçlara yönlendirme taahhüdü.
|
Madde III
|
Herhangi birini biyolojik silah üretmeye veya başka bir şekilde elde etmeye teşvik etmemeyi veya herhangi bir şekilde yardım etmemeyi taahhüt etmek.
|
Madde IV
|
Biyolojik silahların bir Devletin sınırları içinde, kendi yetki alanı veya kontrolü altında geliştirilmesini, üretimini, stoklanmasını, edinilmesini veya alıkonulmasını yasaklamak ve önlemek için gerekli her türlü ulusal önlemi alma gerekliliği.
|
Madde V
|
BWC’nin amacına veya uygulanmasına ilişkin olarak ortaya çıkabilecek sorunların çözümünde ikili ve çok taraflı istişarelerde bulunmayı ve işbirliği yapmayı taahhüt etmek.
|
Madde VI
|
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden BWC’nin iddia edilen ihlallerini soruşturmasını talep etme ve Güvenlik Konseyi tarafından başlatılan herhangi bir soruşturmanın yürütülmesinde işbirliği yapmayı taahhüt etme hakkı.
|
Madde VII
|
BWC’nin ihlali sonucunda tehlikeye maruz kalan herhangi bir Taraf Devlete yardım etme taahhüdü.
|
Madde X
|
Barışçıl amaçlarla mümkün olan en eksiksiz ekipman, malzeme ve bilgi alışverişini kolaylaştırmayı ve buna katılma hakkına sahip olmayı taahhüt etmek.
|
3543total visits,1visits today